Αφιέρωμα “Λογοτεχνία, Διαδίκτυο και Νέες Τεχνολογίες” στο περιοδικό “Διαβάζω”

Με αφιέρωμα στη λογοτεχνία, το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου του περιοδικού “Διαβάζω” (€6, έντυπο) σε επιμέλεια της Χριστιάνας Μύγδαλη. Το ερώτημα που διατρέχει το αφιέρωμα είναι πώς το internet και οι ψηφιακές εκδόσεις αλλάζουν τους αναγνώστες, τους συγγραφείς και (πιθανόν) το ίδιο το λογοτεχνικό κείμενο.

Ο συγγραφέας, μεταφραστής και βιβλιοκριτικός Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης εξηγεί πώς πέρασε “από το χαρτί στο χάος” του internet με πύλη εισόδου ένα blog που του έφτιαξε, χωρίς να τον ρωτήσει, η Λουκία Ρικάκη. Ακολούθησαν πολλές ενδιαφέρουσες ιντερνετικές γνωριμίες με βιβλιόφιλους bloggers και ένα γκρουπ στο Facebook (όπου ποστάρει τακτικότατα). 

Ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης, διδάκτορας νεοελληνικής φιλολογίας και κριτικός λογοτεχνίας, μας εισάγει στη βιβλιοφιλική μπλογκόσφαιρα, με άξονα τη σύγκριση της με τα κείμενα της παραδοσιακής, έντυπης βιβλιοκριτικής. Τα blog τελικά υποβαθμίζουν την προσέγγιση της λογοτεχνίας ή δίνουν νέες δυνατότητες και καταγράφουν την πρόσληψη του αναγνώση, είναι το ερώτημα που θέτει.

Η Άννα-Μαρία Σιχάνη, φιλόλογος ειδικευμένη στη νεοελληνική λογοτεχνία, εξετάζει τι σημαίνει μια έκδοση, με τη φιλολογική έννοια του όρου, στην ψηφιακή εποχή. Το ψηφιοποιημένο κείμενο και η ψηφιοποίηση των εκδόσεών του και του φωτογραφικού, χειρόγραφου και κριτικογραφικού υλικού που το συνοδεύουν δίνουν πιο ολοκληρωμένη και προσωπική πρόσβαση τόσο του ερευνητή όσο και του αναγνώστη στα κείμενα. Και δεν αρκεί η απλή μεταφορά σε ηλεκτρονική μορφή ενός έντυπου βιβλίου.

Η συγγραφέας Μαρία Ξυλούρη (κάτοχος Kindle, ας σημειωθεί) γράφει για την “ηλεκτρική λογοτεχνία”, που προσπαθεί να ενσωματώσει δημιουργικά στην αφήγηση τα νέα τεχνολογικά μέσα – αλλά μάλλον δεν το έχει κατορθώσει ακόμα. Και όσο και αν η ίδια επωφελήθηκε από το internet στις λογοτεχνικές της αναζητήσεις, επισημαίνει το θόρυβο και τον αποπροσανατολισμό που προκαλεί σε συγγραφείς και αναγνώστες.

Ο Γιάννης Φαρσάρης, συγγραφέας και δημιουργός της ανοιχτής ψηφιακής βιβλιοθήκες OpenBook (και επίσης κάτοχος Kindle), προειδοποιεί ότι το βιβλίο μπορεί να διδαχτεί από τα λάθη της μουσικής βιομηχανίας κατά το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή και να αντιμετωπίσει τα “πειρατικό” κατέβασμα δίνοντας στον αναγνώστη ελευθερία πρόσβασης και διαχείρισης των ebooks που αγοράζει, σωστή τιμολόγηση, οικοδόμηση σχέσων εμπιστοσύνης και ανοιχτότερες, πιο ευέλικτες άδειες χρήσης – από τις οποίες μπορούν να επωφεληθούν και οι δημιουργοί.

Τέλος, ο Παναγιώτης Γαβριήλογλου, βιβλιοκριτικός και φωτογράφος, εξετάζει “τα επόμενα πράγματα”, πώς θα μπορούσε να αλλάξει το ίδιο το λογοτεχνικό κείμενο τώρα που γίνεται ψηφιακό, μια τομή που θα μπορούσε να είναι αντίστοιχη του “Οδυσσέα” του Τζόυς τον προηγούμενο αιώνα. Κάποια στοιχεία, όπως η χρήση εσωτερικών και εξωτερικών links στο βιβλίο ή η συλλογική συγγραφή του, μπορούμε ήδη να τα φανταστούμε, αλλά, τελικά, δεν μπορούμε να προβλέψουμε το λογοτεχνικό μέλλον – μόνο να είμαστε ανοιχτοί σε αυτό και να το αναγνωρίσουμε όταν το δούμε.