Το βιβλίο “Little Brother” του Cory Doctorow (free ebook)

Τέλειωσα πριν λίγο το “Little Brother” του  Cory Doctorow,  κι όπως ‘προανήγγειλα’ και στο χτεσινό  NNC, ήθελα πολύ να γράψω ένα ποστ γι αυτό το βιβλίο.

Λίγη προϊστορία όμως πριν. Τον Cory Doctorow τον ξέρω κάποια χρόνια σαν blogger από το Boing Boing. Τον είχα ακούσει και μια φορά στο Twit. Γνώριζα πως είναι συγγραφέας αλλά δεν είχα διαβάσει κανένα βιβλίο του. Με το ξεκίνημα της ενασχόλησης μου με τα ebooks  από τα πρώτα ελεύθερα έργα που βρήκα (κυριολεκτικά παντού) ήταν του  Doctorow. Διάβασα μια σειρά από δοκίμια του και 2-3 διηγήματα για να ενδιαφερθώ αρκετά να πάω σ’ ένα ‘κανονικό’ βιβλίο.

Θυμήθηκα ότι ο Παναγιώτης είχε πριν δυό χρόνια διαβάσει και -νομίζω- μιλήσει σε κάποιο  podcast για το Little Brother κι έτσι μου ήρθε κάπως φυσικό να ξεκινήσω απ’ αυτό.

Πρόκετια για  μυθιστόρημα  επιστημονικής φαντασίας του 2008, αν δεν κάνω λάθος. Ή τουλάχιστον εκεί τοποθετεί η μνήμη μου τις πρώτες αναφορές σ’ αυτό. Η χρονολογία έχει ένα ειδικό ενδιαφέρον. Είναι η χρονιά που ξεκινάει η μαραθώνια  πορεία  του Ομπάμα προς την εξουσία, πορεία  που οδήγησε στην τελική απομάκρυνση των Ρεμπουμπλικάνων από την εξουσία, και σ’ ένα είδος τέλους εποχής για την περίοδο που σημαδεύτηκε από την πτώση των δίδυμων πύργων και τους πολέμους του Αφγανιστάν και του Ιράκ.

Το βιβλίο, παρότι επιστημονικής φαντασίας, κάνει ένα είδος ‘ξακαθαρίσματος λογαριασμών’ ακριβώς μ’ αυτήν την περίοδο και το πνεύμα και τις πρακτικές που τη σημάδεψαν. Η ιστορία έχει σαν αφετηρία ένα γεγονός ανάλογο με την πτώση των δίδυμων πύργων, μια μεγάλη τρομοκρατική ενέργεια στο Σαν Φραντζίσκο, που γίνεται η αιτία της εμπλοκής ενός έξυπνου, ατίθασου κι ελαφρά παραβατικού 17χρονου πιτσιρικά, σε μια αντιπαράθεση με την (παρα)εξουσία των ΗΠΑ.

Δεν θ’ αναφερθώ άλλο στην ιστορία για να μην το ‘χαλάσω’ σ’ όσους τυχόν θελήσουν να διαβάσουν το βιβλίο.

Θέλω να πω μόνο τι και γιατί μου έκανε (εξαιρετική) εντύπωση.

Καθαρά λογοτεχνικά κρίνοντας το βιβλίο, δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιας μορφής υψηλή δημιουργία. Παρότι ρέει κι είναι γραμμένο με νεύρο και δεν βαριέσαι στιγμή, η πλοκή πάσχει αρκετά, κι η γλώσσα είναι συχνά υπερβολική και με εκφραστικά κλισέ  των ειδών της επιστημονικής φαντασίας κι της αστυνομικής λογοτεχνίας.

Αυτό που αλλάζει όμως τα πάντα είναι η οπτική γωνία. Επιλέγοντας σαν ήρωα ένα νεαρό geek, ο Cory  είναι στα νερά του. Ξέρει καλά τι σημαίνει αυτό σαν καθημερινή ζωή, ψυχολογία και σκέψη. Και, παρότι δεν γνωρίζω τον Cory Doctorow ούτε από βιογραφικές αναφορές, νομίζω ότι έχει ποτίσει τον ηρωά του με χαρακτηριστικά της δικής του προσωπικότητας. Η οποία παρουσιάζει τον εξής ενδιαφέροντα συνδιασμό: του χάκερ με τον ακτιβιστή.

Κι ακριβώς εκεί είναι που το βιβλίο αρχίζει ν’ ‘ανεβαίνει’ και ν’ αποκτάει μεγάλη αξία. Γιατί, μέσα από την ταύτιση με τον ήρωα, ο συγγραφέας εισάγει τον αναγνώστη  (χάκερ ή μη) σ’ αυτόν τον κόσμο που γνωρίζει καλά. Όχι, απλά τον εισάγει. Τον εκπαιδεύει. Πολλαπλά.

Πρώτα απ’ όλα σε θέματα ασφάλειας: σε σχέση με την χρήση δικτύων και προγραμμάτων αλλά και τρόπους αντιμετώπισης συστημάτων παρακολούθησης, πρακτικών των διωκτικών αρχών, γνωστών εργαλείων παράκαψης των ελέγχων κτλ.

Έπειτα προχωράει σε κατανοητές εισαγωγές σε βασικά θέματα κρυπτογραφίας, τεχνικές data mining που χρησιμοποιούνται για να εξάγουν συμπεράσματα από την online συμπεριφορά κάποιου, Bayesian filters κτλ.

Δεν αρκείται όμως εκεί. Έχοντας τοποθετήσει τη δράση στο Σαν Φραντζίσκο, δένει  σε μια ιστορική συνέχεια την σημερινή Μέκκα της υψηλής τεχνολογίας με κινήματα καλλιτεχνικά και πολιτικά του 50, 60 κι 70.

Ο CD βάζει τον ήρωα του να διαβάσει το On the Road του Jack Kerouac,  αυτό το βιβλίο σταθμό της λογοτεχνίας των μπήτνικ, δείχνοντας μας έτσι και τις δικές του αναφορές και καταβολές.

Μέσα από το στόμα μιας καθηγήτριας του ήρωα μαθαίνουμε την ιστορία των χίππις και των γίππις, το αντιπολεμικό κίνημα του Βιετνάμ και τον εκφυλισμό τους στην δεκαετία του 80 και τη μετάπτωση των παλιών επαναστατών σε yuppies (αν σας θυμίζω την ιστορία της γενιάς του Πολυτεχνείου αυτό, δεν είναι καθόλου τυχαίο από μέρους μου).

Οι αναφορές στην σύγχρονη ιστορία και πραγματικότητα είναι πάμπολλες: πόλεμος του Ιράκ, Γκουαντάναμο, Αϊτή, Πειρατικό Κόμμα της Σουηδίας. Αλλά κι οι κοινωνικές επίσης: οι φυλετικές διακρίσεις στην Αμερική, η μονόπλευρη για τους μη λευκούς δικαιοσύνη, οι απόκληροι των πόλεων που παρεπιδημούν σε πολεοδομικά κατασκευάσματα γεμάτα από υπαλλήλους κάθε μορφής τη μέρα που μετατρέπονται σε σκοτεινές συνοικές πρέζας και πορνείας το βράδυ.

Κι όλη αυτή η παιδεία δεν είναι τυχαία. Είναι συμπλήρωμα της τεχνικής παιδείας. Γιατί σε τελική ανάλυση, η λογοτεχνία του Doctorow είναι μια στρατευμένη λογοτεχνία. Θέλει (ήθελε όταν το έγραφε) να δημιουργήσει μια νέα γενιά ‘αντιφρονούντων’. Που δεν θ’ αρκούνται σε παθητικές αντιπαραθέσεις με την όλο και πιο ασφυκτική εξουσία, αλλά θα γίνουν μικροί επαναστάτες που θ’ αντιπαρατεθούν στον Μεγάλο Αδελφό (όπως προσωποποίησε την εξουσία ο Όργουελ στο 1984),  την surveillance society, τον κόσμο που πολεμάει τον τρόμο των λίγων τρομοκρατών βυθίζοντας σ’ ένα άλλο τρόμο τους πάρα πολλούς αθώους (*). Κι έτσι πλάθει τον  μικρό ‘αδελφό’, τον μικρό ήρωα που θα βρει την τόλμη και τη συνείδηση να  αντιπαρατεθεί στον  μεγάλο, για ν’ ακυρώσει τα μέσα της τυρανίας του.

Ο Doctorow, πιστός στα όσα διακηρύττει,  διαθέτει όλα τα έργα του δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή. Έτσι, μετά απ’ αυτή την πρώτη καλή εμπειρία έσπευσα και κατέβασα άλλα τρία από το προσωπικό του site. Το Little Brother αξίζει να διαβαστεί. Κατεβάστε το, ή ακόμα καλύτερα, αγοράστε το για να στηρίξετε και τον συγγραφέα του.