Khan Academy, χρησιμοποιώντας το βίντεο στην εκπαίδευση – πέρα από το ηλεκτρονικό βιβλίο (video)

Ο Salman Khan ξεκίνησε να ετοιμάζει βίντεο στη Βοστώνη και να τα ανεβάζει στο YouTube για να βοηθήσει την ξαδέρφη του στη Νέα Ορλεάνη με τα μαθητικά. Όμως η επιτυχία τους ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια της οικογενειάς και οδήγησε στη δημιουργία της Khan Academy, ενός site με περισσότερα από 2.200 εκπαιδευτικά βίντεο και περισσότερους από 1 εκατομμύριο μαθητές να το επισκέπτονται κάθε μήνα. Το παράδειγμα του Salman Khan δείχνει τις δυνατότητες του βίντεο στην εκπαίδευση: διδασκαλία χρησιμοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία μπορεί να σημαίνει πολύ περισσότερα από την ψηφιοποίηση του σημερινού, γνωστού μας χάρτινου σχολικού εγχειριδίου.

Όλα ξεκίνησαν το 2004 όταν ο Salman Khan, που δούλευε σε hedge fund (επενδυτική τράπεζα υψηλού ρίσκου), αλλά είχε σπουδάσει μαθηματικά και υπολογιστές, ξεκίνησε να βοηθάει την ξαδέρφη του Νάντια και στη συνέχεια και άλλα μέλη της οικογένειας. Χρησιμοποίησε το YouTube από το 2006 για να μοιράζει σε όλους το περιεχόμενο και διαπίστωσε ότι η ξαδέρφη του προτιμούσε τον “αυτοματοποιημένο ξάδερφό της” στα βίντεο από τον ίδιο τον ξαδερφό της. Οι λόγοι για αυτό ήταν ότι, αντίθετα με τη διδασκαλία σε πραγματικό χρόνο, το βίντεο δίνει τη δυνατότητα να σταματήσει και να ξεκινήσει ο μαθητής τη διδασκαλία στο σημείο που θέλει, να επαναλάβει το κομμάτι που δεν έχει κατανοήσει ή να επιστρέψει σε ένα μάθημα στο οποίο έχει κενά, να διδαχτεί δηλαδή με το δικό του, προσωπικό ρυθμό. Και όλα αυτά χωρίς ενοχλητικές ερωτήσεις από τον διδάσκοντα, όπως “το κατάλαβες;”, και χωρίς το άγχος και την ντροπή από την πλευρά του μαθητή να ζητήσει να επαναληφτεί κάτι που δεν έχει καταλάβει.

Τα θετικά σχόλια από μαθητές και δασκάλους τον οδήγησαν να ασχοληθεί πιο συστηματικά με την παραγωγή περισσότερων βίντεο, κάτι που οδήγησε το 2009 στο να εγκαταλήψει τη δουλειά του στο hedge fund και να αφοσιωθεί στην Khan Academy (Wikipedia), έναν μη-κερδοσκοπικό οργανισμό που χρηματοδοτείται από δωρεές. Όπως αναφέρει και ο ίδιος στο βίντεο με την ομιλία του στα TEDtalks (Μάρτιος 2011), ήταν κάπως παράξενο που κάποιος που εργάζεται για hedge fund έκανε κάτι κοινωνικά χρήσιμο.

Η Khan Academy έχει προχωρήσει πέρα από την παραγωγή βίντεο στη δημιουργία ολόκληρων τάξεων μαθηματικών για δημοτικά σχολεία στο Λος Άλτος της Καλιφόρνια. Περιλαμβάνονται επίσης online ασκήσεις μαθηματικών και η λύση τους μοιάζει λίγο σαν ηλεκτρονικό παιχνίδι, που για να περάσεις στον επόμενο γύρο πρέπει να λύσεις τα προβλήματα του κάθε level. Οι καθηγητές έχουν πλήρη εικόνα του τι βίντεο βλέπουν και τι ασκήσεις λύνουν οι μαθητές (πιθανόν, ασφυκτικά πλήρη εικόνα) και, σύμφωνα με το Khan, μπορούν να διαθέσουν πολύ περισσότερο, εξατομικευμένο χρόνο στους μαθητές τους από το να βασίζονται σε μια διάλεξη ίδια για όλους. Η χρήση του συστήματος αυτού επιτρέπει να εντοπίζεται σε ποιο σημείο έχει πρόβλημα ο μαθητής και, στη συνέχεια, να υπάρχει συγκεκριμένη βοήθεια από τον διδάσκονα ή από κάποιον άλλο μαθητή.

Τα βίντεο είναι επικεντρωμένα προς το παρόν στα μαθηματικά, τη φυσική, τη χημεία, τη βιολογία, την αστρονομία και τα οικονομικά, ενώ υπάρχει και μικρή ενότητα για την ιστορία. Πέρα από την ιστορία της προσπάθειάς του και τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, η επικέντρωση σε αυτά τα μαθηάματα αποδεικνύει ότι το βίντεο μπορεί να είναι χρήσιμο και για αντικείμενα που δε θα μπορούσαν να αναπαραχθούν με τη μορφή ιστορίας. Ο Khan χρησιμοποιεί κάποια σχετικά απλά σχήματα για τη διδασκαλία, που μοιάζουν με τον πινακα του σχολείου, όχι εντυπωσιακές, πολύπλοκες διαφένειες. Τα βίντεο είναι χαμηλού κόστους. Η επιτυχία τους οφείλει βέβαια πολλά στις ίδιες τις ικανότητες του Khan να παρουσιάζει τα μαθήματα, αν και το πρόσωπό του δεν εμφανίζεται στα βίντεο, και όπως θα διαπιστώσετε από την ομιλία του στο TED είναι σίγουρα ένας ικανός, λιτός και αποτελεσματικός ομιλητής. Σύμφωνα με τον ίδιο πάντως, τα βίντεο δεν μπορούν να αντικαταστήσουν πλήρως τα σχολικά εγχειρίδια.

Το γενικότερου ενδιαφέροντος συμπέρασμα είναι ότι δεν αρκεί να βάλει κανείς έναν υπολογιστή (ή tablet PC ή ηλεκτρονικό αναγνώστη) στην τάξη ή να τον δώσει στους μαθητές. Για να είναι εκπαιδευτικά χρήσιμος πρέπει να τον εξοπλίσει με το κατάλληλο, ειδικά διαμορφωμένο και σωστά παρουσιασμένο περιεχόμενο.

Ένα μικρό πρώτο βήμα, σαφώς πιο περιορισμένης εμβέλειας, γίνεται με τα “Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα” για τις Πανελλαδικές από το Υπουργείο Παιδείας στην Ελλάδα. Είναι όμως στην πολύ αρχή τους και η επικέντρωση στις εξετάσεις είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τη διδασκαλία για την εξοικείωση με ένα γνωστικό αντικείμενο.

• “Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα” για τις Πανελλαδικές από το Υπουργείο Παιδείας
• Έρευνα, Ελλάδα: οι φοιτητές προτιμούν έντυπα βιβλία αντί για ηλεκτρονικά
• Σταδιακή εισαγωγή των ηλεκτρονικών βιβλίων στα πανεπιστήμια προαναγγέλλει το Υπουργείο Παιδείας
• ΔΑΠ-ΝΔΦΚ: “χορήγηση” e-readers και e-books στους φοιτητές
• Μυστική σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου για ηλεκτρονικό βιβλίο και ηλεκτρονικούς αναγνώστες στα σχολεία
• Δύο από τους συμμετέχοντες στη συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου για τα ebooks καταγράφουν τις εντυπώσεις τους
• Ο Γιώργος Παπανδρέου, το “ηλεκτρονικό βιβλίο” και το σχολείο στην Ελλάδα
• Τι σημαίνει δωρεάν ηλεκτρονικό σχολικό βιβλίο
• Σχέδιο για εισαγωγή έγχρωμων ηλεκτρονικών αναγνωστών στα σχολεία της Σαγκάης
• Το “laptop των 35 δολλαρίων” από την Ινδία κοστίζει τελικά 125 και αναβάλλεται – vaporware;
• Kineo, tablet PC με Android ειδικά για την εκπαίδευση
• The Elements και Solar System για iPad, αυτές είναι εφαρμογές-βιβλία για την εκπαίδευση
• Το iPad στην εκπαίδευση και η βοήθεια στα παιδιά με αυτισμό (video)